Cənubi Amerikanın zirvəsində, And dağlarının ətəyində yerləşən Çilidəki Vera C. Rubin Rəsədxanası astronomiya tarixində inqilabi bir səhifə açdı. Burada quraşdırılmış dünyanın ən böyük rəqəmsal kamerası 3 milyard piksel (3200 meqapiksel) gücündə görüntülər çəkərək kainatın dərinliklərini misilsiz detallarla ortaya çıxarır.
Bu nəhəng kamera təxminən kiçik bir avtomobil ölçüsündədir və hər üç gündə Cənub səmalarının tam xəritəsini yenidən çəkərək "the largest astronomical movie of all time" (tarixin ən möhtəşəm filmi) adlandırılan nəhəng bir məlumat bazası yaradacaq. Kamera 27 futluq teleskop güzgüsü ilə birlikdə 40 Ay ölçüsündə bir səma sahəsini cəmi 30 saniyəyə çəkə bilir. Bu sürət və dəqiqlik elmi cəhətdən misilsiz imkanlar yaradır.
Rubin Rəsədxanasının ilk yayımladığı şəkillər Trifid və Lagoon dumanlıqları kimi minlərlə işıq ili uzaqlığındakı kainat bölgələrini ehtiva edir. Həmçinin Virgo qalaktikalar klasteri kimi struktur baxımından zəngin sahələrdə minlərlə qalaktikanı bir kadra sığışdıraraq kainatın dinamik və zəngin quruluşunu göz önünə sərir.
Rəsədxana yalnız göz oxşayan şəkillərlə kifayətlənmir. Gələn 10 il ərzində 20 milyard qalaktika və 17 milyard ulduzun kataloqu hazırlanacaq. Hər gecə 20 terabaytlıq məlumat yaradılacaq və bu datalar süni intellektlə analiz edilərək yeni ulduzlar, asteroidlər, hətta qara dəlikləri aşkar etməkdə kömək olacaq.
Layihənin baş elmi rəhbərlərindən Aaron Roodman deyir:
“Hər gecə milyonlarla dəyişən obyekt qeydə alınacaq. Hətta milyardlarla işıq ili uzaqlığında yerləşən çox zəif qalaktikaları belə görə biləcəyik.”
Rubin Rəsədxanasının yaradılması təxminən 30 il əvvəl planlaşdırılıb və 2014-cü ildən inşa edilir. Əvvəlcə LSST (Large Synoptic Survey Telescope) adlandırılan bu layihə 2019-cu ildə qaranlıq maddə ilə bağlı mühüm sübutlar təqdim etmiş məşhur amerikalı astronom Vera C. Rubin-in şərəfinə adlandırılıb.
Astronomlar bu teleskopun qaranlıq maddə və qaranlıq enerji kimi hələ sirr olaraq qalan gücləri araşdırmaqda, kainatın struktur xəritəsini çıxarmaqda və hətta Yerə yaxın təhlükəli asteroidlərin izlənilməsində mühüm rol oynayacağına inanırlar.
Nəticə olaraq, Rubin Rəsədxanası sadəcə teleskop və kamera deyil. Bu, bəşəriyyətin kainatı anlamaq yolunda atdığı ən böyük elmi addımlardan biridir.
Bu möhtəşəm rəsədxana və onun elmi missiyası haqqında daha ətraflı məlumat almaq üçün skyviewer.app saytına keçid edə bilərsiniz.
Daha çox
Texnologiya
kateqoriyasından
